- Στούαρτ
- (Stuart). Οικογένεια που έδωσε 14 ηγεμόνες στη Σκοτία και 6 στη Μεγάλη Βρετανία, της οποίας ο γενάρχης πήρε από τον Ερρίκο A’ το φέουδο του Οσουέστρι (Στρόπσαϊρ). Ο δευτερότοκος γιος του Γουόλτερ Φιτσάλαν (πέθανε το 1177) μετοίκησε στη Σκοτία, όπου ο βασιλιάς Δαβίδ A’ τον διόρισε αυλάρχη ή «λόρδο Στούαρτ» του βασιλείου, θέση που έμεινε κληρονομική για εφτά γενεές και από την οποία προήλθε το όνομα Στούαρτ (Stuart ή Stewart).
Ο Ροβέρτος Σ., γιος του Γουόλτερ (έκτος Stewart) και της Μάρτζορι, κόρης του Ροβέρτου A’ Μπρους βασιλιά της Σκοτίας (1306 -1329), παντρεύτηκε την τελευταία κληρονόμο της βασιλεύουσας οικογένειας και εγκαινίασε (1371) τη σειρά των βασιλιάδων του οίκου των Σ., στην οποία ανήκουν η Μαρία (1542 - 87), κόρη του Ιάκωβου E’, βασίλισσα της Γαλλίας από το 1559 ως το 1560, ως σύζυγος του Φραγκίσκου B’ και από το 1561 πραγματική βασίλισσα της Σκοτίας· όταν εξαναγκάστηκε να παραιτηθεί το 1567, κατάφυγε στην Αγγλία, όπου αργότερα αποκεφαλίστηκε με διαταγή της Ελισάβετ, με την κατηγορία της προδοσίας. Ο γιος της, τον οποίο είχε αποχτήσει με τον εξάδελφο της Ντάρνλει, πήρε, όταν έσβησε ο οίκος των Τυδόρ (1603), και το στέμμα της Αγγλίας με το όνομα Ιάκωβος A’ (ΣΤ’ ως βασιλιάς της Σκωτίας) κι έτσι πραγματοποίησε την πολιτική ένωση του νησιού. Αυτόν διαδέχτηκε (1625) ο γιος του Κάρολος A’ που έπειτα από μακρά σύγκρουση με το Κοινοβούλιο αποκεφαλίστηκε μπροστά στο Ουάιτχολ (Λονδίνο, 1649). Ο Κάρολος B’ Σ., γιος του προηγούμενου, ξαναγύρισε στο θρόνο, έπειτα από εξορία στη Γαλλία, το 1660· αυτόν διαδέχτηκε ο αδελφός του Ιάκωβος B’ (1685) που όμως αναγκάστηκε το 1688 να καταφύγει στη Γαλλία έπειτα από τη δεύτερη κοινοβουλευτική επανάσταση, που προκάλεσαν οι απολυταρχικές και φιλοκαθολικές τάσεις του προκατόχου του και αυτού του ίδιου, καθώς και η δουλοπρέπεια που έδειχνε απέναντι στο Λουδοβίκο ΙΔ’. Αφού αποκλείστηκαν οι αρσενικοί Σ. από τη διαδοχή, ο θρόνος περιήλθε στη Μαρία (1688-1694) και, μετά τον θάνατο του συζύγου της Γουλιέλμου της Οράγκης (1702), στην Άννα (που πέθανε το 1714), κόρες και οι δύο του Ιάκωβου B’ και πιστές στην Αγγλικανική Εκκλησία. Η αντρική γραμμή, καθολική, συνεχίστηκε με το «γέρο μνηστήρα» Ιάκωβο Εδουάρδο (1688-1766) που προσπάθησε μάταια πολλές φορές να ξαναπάρει τον θρόνο και με τους γιους του Κάρολο Εδουάρδο (πέθανε το 1788), τον «νεαρό μνηστήρα» και Ερρίκο (1725-1807), που έγινε καρδινάλιος το 1747. Ήταν γιος του ιππότη Σεν-Τζορτζ και της πριγκίπισσας Σομπιέσκα. Χειροτονήθηκε πολύ νέος στη Ρώμη, πήρε δε μέρος στις επιχειρήσεις του διεκδικητή του θρόνου Κάρολου - Εδουάρδου, έγινε επίσκοπος της Όστιας, του Βιλέτρο και του Φρασκάτι και, τελικά, καρδινάλιος το 1759. Ο Σ. είναι γνωστός κυρίως ως μεγάλος συλλέκτης έργων τέχνης και σπάνιων βιβλίων. Με τον θάνατό του χάθηκε και ο τελευταίος απόγονος του βασιλιά Ιακώβου B’. Αξιόλογη επίσης ήταν η Αραμπέλλα (1575-1615), ωραία και έξυπνη, εξαδέλφη του Ιάκωβου A’, που φυλακίστηκε από την Ελισάβετ με την κατηγορία ότι συνωμοτούσε για να τη διαδεχθεί κι έπειτα από τον Ιάκωβο A’. Πέθανε τρελή στον Πύργο του Λονδίνου.
Ο καρδινάλιος Ερρίκος Στούαρτ.
Ο Ιάκωβος Α’ Στούαρτ: προσωπογραφία άγνωστου ζωγράφου.
Ο Κάρολος Α’ Στούαρτ: προσωπογραφία του Α. Βαν Ντάικ.
Dictionary of Greek. 2013.